Nieuwe biografie lucebert
Eeuwig zoeken naar Luceberts diepere bedoelingen
Vlak voor de biografie Lucebert uitkwam werd al bekend dat de dichter Lucebert als achttienjarige sympathieën voor het nationaalsocialisme had en zich in vrijwillig aanmeldde voor de Arbeitseinsatz. Als een blok viel hij voor de ideologie van de nazi’s, inclusief de Jodenhaat. Alleen al dit feit maakte Wim Hazeu’s zesde biografie bij voorbaat nieuwswaardig.
Wie de werkzaamheden van Wim Hazeu het afgelopen jaar via de media een beetje had gevolgd, kon vorig jaar zomer in HP/De Tijd al lezen dat de ‘keizer van de Vijftigers’ hem had pijn gedaan, maar dat hij verder nog niets kon ‘weggeven’. ‘Ik wil niet choqueren, maar ik mag ook niets verzwijgen,’ was alles wat hij erover prijs gaf. Inmiddels weten we meer. Dit gegeven, gecombineerd met de door mij zeer gerespecteerde staat van dienst van Hazeu als biograaf van achtereenvolgens Gerrit Achterberg, J.J. Slauerhoff, M.C. Escher, Simon Vestdijk en Marten Toonder, maakt het lastig om onbevangen aan de biografie over Lucebert te beginnen. Daar komt bij dat ik door mijn betrokkenheid bij de dichter C. Buddingh’ altijd benieuwd ben hoe andere biografen de kruispunten van levenspaden met ‘mijn’ onderwerp ter sprake brengen. Waar een bepaald feit voor de ene biograaf van cruciale be
Read Time:1 Minute, 24 Second
Lucebert () had in de Tweede Wereldoorlog nazisympathieën. Ook schreef hij brieven met een antisemitische strekking. Dit blijkt uit een nieuwe biografie die komen zondag wordt gepresenteerd in het Stedelijk Museum.
Biograaf Wim Hazeu kreeg brieven in handen die Lucebert – toen nog gewoon Lubertus Jacobus Swaanswijk – in en schreef aan een jeugdvriendin, meldt de Volkskrant. Sommige ondertekende hij met “Sieg Heil!” en “Heil Hitler!” In een van de brieven stond de volgende zin: “Eerst wanneer alle Germaansche stammen verenigd zijn zal de Jood geen gelegenheid meer hebben bloed tegen gelijk bloed op te zetten”.
Hazeu ontdekte ook dat Swaanswijk zich op 4 juni vrijwillig meldde bij de Arbeitseinzats en vervolgens aan de slag ging bij een springstoffabriek in Appolensdorf aan de Elbe. Daar bleef hij werken tot mei Zelf hield Lucebert altijd vol dat hij daar gedwongen werkte, aldus het Parool.
Het nieuws wierp bij het Stedelijk Museum enkele nieuwe vragen op. Moet het museum wel een ‘foute’ kunstenaar presenteren? En hoe wil het Stedelijk in de toekomst met het werk van Lucebert omgaan? Het museum volgt de schrijver en beeldend kunstenaar al sinds en bezit de grootste Lucebert-collectie ter wereld. Die bestaat uit werken
Nieuwe biografie onthult een jonge Lucebert die in de ban was van het nazisme
De jonge Lucebert (pseudoniem van Bertus Swaanswijk, ), die zich na de Tweede Wereldoorlog manifesteerde als revolutionaire en zeer geëngageerde dichter en schilder, blijkt tijdens de Duitse bezetting bevlogen te zijn geraakt van de ideologie van de nazi's, inclusief hun antisemitische gedachtengoed. Dat onthult Wim Hazeu in de biografie Lucebert, die donderdag verschijnt.
Hazeu kreeg brieven in handen die de jarige Swaanswijk in en schreef aan zijn jeugdvriendin Tiny Koppijn. Hij verstuurde die brieven vanuit het kantoor van een springstoffabriek in Appolensdorf aan de Elbe, waar experimenten werden uitgevoerd voor de Duitse vliegende bom V1. Hij had zich in Amsterdam vrijwillig gemeld voor de Arbeitseinsatz.
Uit de brieven blijkt dat Swaanswijk in de greep was geraakt van het nazisme. Hij ondertekende sommige brieven met 'Sieg Heil!' en 'Heil Hitler!'. De jonge Bertus beschouwde Nederland vanuit zijn 'Wahlheimat' als verdorven. 'Eerst wanneer alle Germaansche stammen verenigd zijn zal de Jood geen gelegenheid meer hebben bloed tegen gelijk bloed op te zetten.' Ook in andere brieven toonde hij zich antisemitisch: 'De gehele Joodse leer der erfzonde en boetedoening is één grote groteske. Als vrou
Verkleed als naakte keizer
Soms is de waarheid net een dier dat, plots als genageld aan het wegdek, recht in de koplampen van een naderend onheil tuurt. Pas dan staat het lang genoeg stil om bekeken te worden, pas dan rijst de vraag: wat doet dat diertje hier eigenlijk? In sommige gevallen zijn wij het dier, in weer andere zijn we de autobestuurder. En, heel soms, zoals in het geval van Jan Oegema’s meest recente boek, is iemand zowel dier als voertuig. Ik las het boek en zag hoe zijn wantrouwen frontaal op zijn felverlichte verlangen botst – en passant wordt de voorbij slenterende lezer meegesleurd.
In Keizersdrama: Lucebert opnieuw onderzoekt literatuurwetenschapper Oegema () zichzelf aan de hand van een van de meest illustere en (inmiddels) problematische figuren uit de Nederlandse literatuur. Twee vragen staan centraal: hoe is deze naoorlogse dichter Lucebert omgegaan met zijn eigen oorlogsverleden én hoe is de Nederlandse lezer, waaronder Oegema, op zijn beurt met hem omgegaan? In bredere zin gaat het boek daarmee ook om de relatie tussen auteur en woord, over vergeving, over de vraag waar ons verlangen naar achting en idealisering vandaan komt – en hoe wij met dat laatste dienen om te gaan.
Bert Swaanswijk, oftewel Lucebert, ‘keizer der Vijftigers’, belichaamde bi
Lucebert: biografie
Lubertus Jacobus Swaanswijk wordt geboren te Amsterdam (15 september); moeder verlaat gezin als hij 2 jaar oud is; vader (een huis- en decoratieschilder) hertrouwt later; Bertus bezoekt na de Lagere School de 3-jarige ULO
Bezoekt het Instituut voor Kunstnijversheidsonderwijs te Amsterdam (tot in ); ontmoet Johan van den Zant (Hans Andreus)
Heeft verschillende banen (waaronder retoucheur bij een fotograaf)
Gaat vrijwillig werken in Duitsland (Appelensdorf); ontdekt de poëzie van Hölderlin
Keert terug uit Duitsland
Krijgt opdrachten voor wandschilderingen
Ontmoet Gerrit Kouwenaar en waarschijnlijk ook Karel Appel; noemt zich Lucebert Swaanswijk en later Lucebert; laat zich dopen in de Krijtberg kerk (Amsterdam); maakt wandschildering voor Franciscanesserklooster Heemskerk (werk in gestaakt; in overschilderd en in deels hersteld)
Eerste tentoonstelling van tekeningen bij de Vereniging voor Drankbestrijding (Amsterdam), samen met Anton Martineau; reis naar Parijs; sluit zich aan bij de Experimentele Groep Holland
Debuteert als dichter in het Cobra-tijdsch