Carl schmitt biografie

De grote woorden van carl schmitt

Carl Schmitt was tijdens de Weimar-republiek de leidende staatsrechtgeleerde geweest, een man met grote politieke invloed. Gedurende de eerste vier jaren van het Derde Rijk had hij zijn juridische kennis in dienst van het Hitler-regime gesteld. Na de oorlog werd hij ontheven uit zijn academische functies en leefde en werkte hij in isolement. Als politiek theoreticus met een sterk historische en sociologische benadering werd hij echter, aanvankelijk vooral buiten Duitsland, steeds beroemder. Er ontstond een enorme hoeveelheid Schmitt-literatuur en door sommige politicologen en sociologen wordt hij in een adem genoemd met Machiavelli en Hobbes. In Nederland verwijst bijvoorbeeld een allesbehalve rechtse politieke theoreticus als Bart Tromp geregeld naar zijn werk.
Bij zijn dood was Schmitt een buitenstaander, maar eigenlijk was hij dat, als katholieke intellectueel van kleinburgerlijke en provinciale komaf, altijd al geweest. Zijn pogingen om door te dringen tot misschien niet het centrum dan toch wel tot ‘de voorhof van de macht’ hadden slechts tijdelijk succes, en resulteerden uiteindelijk in zijn diepe val. Symbolisch voor de buitenstaander Schmitt waren het begin en het einde: hij werd in geboren in het Sauerlandse dorpje Ple

Zomerreeks Bijzondere juristen #8: Ernst-Wolfgang Böckenförde, Carl Schmitt en het waagstuk van de democratie

Wie een poging onderneemt de Duitse constitutionele cultuur te begrijpen, ontsnapt niet aan het werk van Ernst-Wolfgang Böckenförde (). Böckenförde, misschien wel de belangrijkste Duitse constitutionalist van na de Tweede Wereldoorlog, was achtereenvolgens hoogleraar te Heidelberg, Bielefeld en Freiburg. Tussen en was hij rechter in het Bundesverfassungsgericht. Voor wie de Duitse taal niet voldoende machtig is: in en verschenen selecties uit zijn werk in het Engels. Het gedachtegoed van Böckenförde is onder meer schatplichtig aan dat van Carl Schmitt (), die tussen en als de ‘kroonjurist’ van de nazi’s werd beschouwd. Tussen beiden bestaat een opmerkelijke intellectuele liaison.

Bij ons is Böckenförde misschien nog het meest bekend om zijn in geformuleerde ‘Diktum’ dat, vrij vertaald, als volgt luidt: “De liberale, geseculariseerde staat, leeft van voorwaarden die hij zelf niet kan garanderen.” Böckenförde stelde dat na de reformatie een vorm van eenheidsgeloof niet meer als normatieve grondslag van de staat kon worden beschouwd. Maar waar zou die dan wel op kunnen steunen? Op welke wijze valt de maatschappelijke eenheid te bereiken die nodig is voor het functione

Jerker Spits
Vriend en vijand
De renaissance van Carl Schmitt

In zijn hoofdwerk Der Begriff des Politischen () - in vertaling verschenen onder de titel Het begrip politiek - schrijft Carl Schmitt dat ‘de eigenlijke politieke onderscheiding de onderscheiding tussen vriend en vijand is’. De politiek dient volgens Schmitt dan ook rekening te houden met de Ernstfall, de noodtoestand, waarin het diplomatieke verkeer het laat afweten en twee partijen onwrikbaar tegenover elkaar staan.

Schmitt wordt beschouwd als een van de voornaamste exponenten van een radicaal machtsdenken, dat in de periode zijn hoogtepunt bereikte. De in geboren Schmitt stond met zijn opvattingen aan het einde van een lange traditie. Het Duitse politieke denken van de negentiende en vooral de vroege twintigste eeuw keek met minachting neer op het compromis, de nuchtere blik, de aanpassing, het evenwicht, kortom: op het rationalisme van de ‘politiek als kunst van het mogelijke’. In plaats daarvan had dit radicale denken bewondering voor de geweldenaar die knopen doorhakte en grootse beslissingen nam, de sterke man die de tegenstelling op scherp zette en liet zien wie de vijand was. Veel historici zien het Derde Rijk als het onvermijdelijke eindpunt van honderdvijftig

Bij dit nummer

In zijn hoofdwerk Der Begriff des Politischen () – in vertaling verschenen onder de titel Het begrip politiek – schrijft Carl Schmitt dat ‘de eigenlijke politieke onderscheiding de onderscheiding tussen vriend en vijand is’. De politiek dient volgens Schmitt dan ook rekening te houden met de Ernstfall, de noodtoestand, waarin het diplomatieke verkeer het laat afweten en twee partijen onwrikbaar tegenover elkaar staan.

Inleiding

Carl Schmitt () is dikwijls bestempeld als gevaarlijk denker. Het is waar dat Schmitt gevaarlijke en zelfs catastrofale politieke opties opperde en zich in onbekommerd achter het Nazisme schaarde. Toch stelt Schmitt ook interessante vragen aan de orde. Zoals: Waar ligt de grens van liberale tolerantie? Hoe gaan wij om met ‘fundamentalisten’? Wat betekent secularisering van staat en politiek precies? Is het voor een politieke gemeenschap wel mogelijk om zonder vijand te leven? Welke bevoegdheden geven wij de staat in crisissituaties? Is de liberale democratie eigenlijk wel opgewassen tegen ernstige verstoringen van het normale leven, zoals vandaag de pandemie en de klimaatcrisis? De lijst met even actuele als schurende thema’s die Schmitt agendeerde, kunnen we gemakkelijk nog langer maken..

De liberale democratie is vandaag de dag geen rustig bezit meer. In die context loont het de moeite om het werk van Schmitt te (her)lezen. Als je zoekt naar een meer persoonlijk motief om je met een omstreden en a-typische auteur als Schmitt in te laten, dan kun je met Isaiah Berlin zeggen: zijn denkers die wérkelijk anders denken over mens, wereld, geschiedenis en politiek niet veel interessanter dan je liberale geestverwanten?